Hoe doe je dat, een boek schrijven?

21 March 2022

Nadat in maart 2016 De stilte van Thé was verschenen, ben ik meteen begonnen aan een nieuwe roman. Ik had een spannende, intrigerende locatie bedacht en was volop aan het experimenteren met personages en verhaallijnen. Totdat schrijven onmogelijk werd. Ik verloor mijn partner, na meer dan 46 jaar samen te zijn geweest, en dat zette mijn leven totaal op de kop. Pas in de zomer van 2020 was ik eraan toe om eens te kijken waar ik was gebleven. Daarna ging het ineens razendsnel: drie maanden later had ik een eerste versie van MEERZICHT. Door Corona heeft het nog even geduurd, maar op 21 april a.s. ligt het in de boekhandel.

In deze blog vertel ik iets over de manier waarop dit boek tot stand is gekomen.
Net als de vertelster in MEERZICHT begon ik in die zomer van 2020 met een afspraak met mezelf: gewoon iedere dag de computer aanzetten en maar zien wat er komt. Dat het verhaal zich op een poldereiland in het Groene Hart zou afspelen, dat er zich op dat eiland een vervallen huis, een gesloten hotel en een illegaal bewoonde camping bevonden had ik in 2016-2017 al bedacht. Dat er in dat huis en dat hotel twee vrouwen verbleven, wist ik ook al. Dat de jongste van die twee vrouwen mijn vertelster zou worden was het gevolg van een experiment. Haar stem beviel me wel. Ze zat zich, net als ikzelf, hardop af te vragen hoe ze ooit op het belachelijke idee was gekomen dat ze een roman zou willen, zou kúnnen schrijven. Na drie jaar ploeteren heeft ze drie, in haar eigen ogen mislukte, romans op haar pc staan. Haar worsteling met het schrijverschap is het eerste – en was op dat moment het enige – thema van MEERZICHT. Ik liet haar daar maar lekker achter elkaar doortypen en haar al experimenterend vertellen hoe haar omgeving er uitziet, hoe ze daar terecht is gekomen, wat ze deed voordat ze daar (weer) ging wonen, en vooral ook: wie de stokoude vrouw is die in het gesloten hotel woont en voor wie ze iedere dag het eten klaar moet maken. Door haar dat allemaal te laten beschrijven, ontdekte ik het zelf ook. Het boek begon zichzelf te schrijven, zonder vooropgezet plan, zonder dat ik wist waar het zou eindigen. Zoals Katrijn, mijn vertelster, het zegt: het was als met al die minuscule sprietjes die je in de lente uit de grond ziet komen; je hebt nog geen idee wat daar verder uit zal groeien, maar het is zeker geen vooraf keurig afgebakend en ingericht tuintje. Het was een tuintje waarin veel meer bleek te kunnen groeien dan alleen maar het verhaal over een vrouw die een schrijfblokkade heeft. Wat begon als een bestand met wat aantekeningen, groeide uit tot een ‘oefenboek’ waarin Katrijn, via absurdistische schetsjes, toneelstukjes, gedichten en verhalen over wat ze als kind heeft meegemaakt, ontdekt wat haar werkelijk belet om te schrijven, maar vooral ook: wat haar belet om werkelijk te leven.

MEERZICHT is een dus experimenteel boek. Het is in één adem geschreven, zoals Omar Khayyám het zegt in het gedicht dat ik als motto heb gekozen: ‘The Moving Finger writes; / and, having writ, Moves on’. Het mooie is dat iedereen die heeft leren schrijven of typen dat kan: achter elkaar doorschrijven, maar zien wat er komt en al schrijvend ontdekken wat je echt, ten diepste bezighoudt. Zoals ik het Katrijn laat zeggen, aan het einde van het boek: ‘Dat leverde veel meer op dan het opheffen van mijn schrijfbokkade. Ik ervoer opnieuw het speciale geluksgevoel dat hoort bij het vinden van woorden die passen bij wat je te zeggen hebt en ik leerde dat je zicht kunt krijgen op de ware aard van gebeurtenissen uit het verleden door ze verhalenderwijs op het beeldscherm te projecteren.’